Άλματα ανάπτυξης σε βρέφη και παιδιά (άρθρο για το περιοδικό Ιατρικός Κόσμος)

ΑΛΜΑΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΒΡΕΦΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ​

Η πορεία του ανθρώπου από τη σύλληψη μέχρι το θάνατο αποτελεί μια συνεχή εξελικτική διεργασία, που ολοκληρώνεται από το πέρασμα διαφόρων σταδίων. Κατά τη μετάβαση από το ένα στάδιο στο επόμενο, το βρέφος, το παιδί, ο έφηβος, ακόμα και ο ενήλικας έρχονται αντιμέτωποι με συνθήκες στρες, το οποίο προκαλείται από τη διαδικασία επίλυσης και κατάκτησης των αναπτυξιακών στόχων του προηγούμενου σταδίου. Έτσι, ο άνθρωπος προτιμά να παραμείνει στο προηγούμενο στάδιο, με το οποίο έχει εξοικειωθεί ή ακόμα και να παλινδρομήσει. Η διαδικασία παρομοιάζεται με την κίνηση των τροχών της αμαξοστοιχίας, που για την προς τα εμπρός κίνηση απαιτείται μια μικρή προς τα πίσω παλινδρόμηση. Άλλοι την παρομοιάζουν με το πήδημα πάνω από ένα ρυάκι, που απαιτεί ένα δυο βήματα πίσω ώστε να πάρει κάποιος φόρα και να πηδήξει απέναντι σταθερά και με δύναμη.

Τα άλματα ανάπτυξης, όπως αναφέρονται συνήθως στη βρεφική ηλικία, ή οι αναπτυξιακές κρίσεις, όπως αναφέρονται στην παιδική ηλικία, είναι οι φυσιολογικές διαδικασίες που επιτρέπουν στο παιδί να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο ανάπτυξης και εξέλιξης.

Στα βρέφη, τα άλματα ανάπτυξης είναι περίοδοι, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη αναστάτωση και απότομη σωματική αύξηση και ψυχοκινητική ανάπτυξη. Είναι ο τρόπος με τον οποίο τα βρέφη προετοιμάζονται για τα επόμενα κατορθώματά τους. Η συνήθης συμπεριφορά αλλάζει, ενώ παρατηρούνται μεταβολές στον τρόπο και το ρυθμό σίτισης. Για τα μεν θηλάζοντα βρέφη αυτό συνήθως σημαίνει προσκόλληση στο μαστό προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή γάλακτος, για τα δε σιτιζόμενα με ξένο γάλα αυτό μεταφράζεται σε μεγάλη αύξηση της ποσότητας που τρώνε. Η διάρκεια κυμαίνεται από λίγες μέρες έως μερικές εβδομάδες και με βάση την Πιθανή Ημερομηνία Τοκετού (ΠΗΤ) συνήθως για τον πρώτο χρόνο ζωής συμβαίνουν τις εξής εβδομάδες: 5η, 8η-9η , 15η-19η, 23η-26η, 29η-30η, 34η-37η, 42η-47η, 51η-54η. ​

Οι μητέρες στις δύσκολες αυτές φάσεις πρέπει να ακολουθούν το μωρό τους. Πρέπει να καλύψουν την ανάγκη του για αγκαλιά και επαφή, όπως και για περισσότερο γάλα, θηλάζοντας πιο συχνά, κι έτσι η παραγωγή του γάλακτος να αυξηθεί αυτόματα. Δεν χρειάζεται να δοθεί συμπλήρωμα στο μωρό κατά τη διάρκεια του άλματος, γιατί εμποδίζεται η φυσική διαδικασία «ζήτησης και προσφοράς» και το σώμα δεν θα λάβει το μήνυμα ότι πρέπει να παράγει περισσότερο γάλα. ​

Σε νήπια, παιδιά και εφήβους, τα αναπτυξιακά άλματα εκδηλώνονται είτε με την επανεμφάνιση συμπεριφορών μικρότερων παιδιών (παλινδρόμηση), είτε με καθήλωση σε συμπεριφορές προηγούμενου σταδίου. Μπορεί να παρουσιαστεί πρόβλημα με σφιγκτήρες που έχουν ήδη ελεγχθεί, πχ ενούρηση, κατακράτηση κοπράνων, ή με νέες παραξενιές σε φαγητά ή με συμπεριφορές και ομιλίες μικρότερου παιδιού. Τις περισσότερες φορές, η κατάσταση αυτή είναι παροδική και πιθανόν να πυροδοτείται από πρόσκαιρους εξωτερικούς παράγοντες. Χρειάζεται αφενός προσοχή και παρακολούθηση, προκειμένου να αναγνωριστούν μονιμότερες και σοβαρότερες εσωτερικές δυσκολίες του παιδιού, αφετέρου υπομονή, κατανόηση και υποστήριξη του παιδιού στο να μη φοβάται το πέρασμα στο επόμενο στάδιο. Καμιά φορά είναι αρκετό για τη λύση της κρίσης να προσφερθούν νέα προνόμια και ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που ταιριάζουν στην αναπτυξιακή περίοδο που ξεκινάει. ​

Παναγιώτα Χαϊκάλη

Παιδίατρος